Büyük Alim, Ali Kuşcu'nun Hakka Yürüyüşünün 546'ncı Senei Devriyesi

ALİ KUŞÇU
Astroloji ve astronominin babası Uluğ Bey başta olmak üzere
Gıyaseddin Cemşid, Kazızade Rumi ve döneminin pek çok değerli
bilim insanının eğitiminden geçmiş, büyük âlim, astroloji,
astronomi ve matematik bilginidir. Birçok bilim alanında eserler
veren Ali Kuşçu, 1403 yılında Semerkant’ta dünyaya gelmiş, 16
Aralık 1474 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Babası, Timur’un
(1369-1405) torunu olan Uluğ Bey’in doğancıbaşısı idi. “Kuşçu”
lakabı buradan gelmektedir. Ali Kuşçu’nun ebedi istirahatgâhı
Eyüp Sultan Hazretleri Türbesi’nin arka bahçesinde bulunmaktadır.
Çok sayıda eseri bulunan Ali Kuşçu hakkında pek çok
araştırmalar yapılmış olsa da onun bilimsel kişiliği net olarak
ortaya konulamamıştır. Bunun en büyük nedeni, yaptığı çalışmaların
tam olarak incelenmemiş olmasıdır. Onun eserleri, çalışmaları
araştırılıp incelendikçe Ali Kuşçu’nun ne denli değerli
bir bilim insanı olduğu daha da anlaşılır hale gelecektir. Şimdiye
kadar Kuşçu’nun incelenen 5 eserinde onun yaşadığı çağın çok
daha ilerisinde bir âlim olduğu anlaşılmaya başlanmıştır.
Ali Kuşçu, Semerkant’ta doğmuş ve burada yetişmiştir.
Burada bulunduğu sıralarda, Uluğ Bey de dahil olmak üzere,
Kadızâde-i Rûmî (1364-1436) ve Gıyâseddin Cemşid el-Kâşi
(?-1429) gibi dönemin önemli bilimadamlarından matematik,
astronomi ve astroloji dersleri almıştır.
Ali Kuşçu’nun astroloji, astronomi ve matematik alanında
yazmış olduğu önemli eserleri vardır. Bu eserlerden bazıları
şunlardır:

. Zîc-î Gürgâm
. Risâle der ilm-î Hey’e (Astronomi&Astroloji)
. Şerh-i Tici Uluğ Bey (Astronomi&Astroloji)
. El-Unkûdu’z-Zevâhir fi Nazmi’l-cevahir (Sarf ilmi)
. Risale-i fi’l el-Fethiyye (Astronomi, Astroloji, Risale-i fi’l
Hey’e adlı eserinin Arapçasıdır)
. Risale fi’l Muhammediye (matematik, cebir ve hesap)
. Unkud-üz-Zevahir fi Man-ül-Cevahir (Günümüz Türkçesi:
Mücevherlerin Dizilmesinde Görülen Salkım)
. Mir’atü’l-âlem

Ali Kuşçu da Şeyhür Reis
(Hocaların Hocası) diye çağırılan Uluğ Bey ile yıldızları gözlemliyor
ve bilgilerini kaleme alıyordu. Geceler, yıllar süren azimli
çalışmaları böylece devam edip durdu.   O dönemlerde coğrafi
hesaplamaları yapmak da oldukça zordu. Uluğ Bey, kendi
hesaplama yöntemleri ile 683 kadar bölgenin koordinatlarını
hesaplayarak eserinde paylaşmıştır. Galileo’dan günümüze pek
çok bilimadamı bu eserden faydalanmıştır.

Yoluma ışık olan büyük âlimi dua, rahmet ve saygıyla anıyorum.